Powoduje zmiany struktury fizycznej kości i zmniejszenie ich masy. Rezultatem jest osłabienie i dysfunkcje układu kostnego, w konsekwencji prowadzące do groźnych złamań. Latami rozwija się bezobjawowo, by w swoim zaawansowanym stadium brutalnie zaatakować. Osteoporoza - wbrew stereotypowi - nie jest wyłącznie "kobiecą chorobą", choć rzeczywiście dotyka ona przede wszystkim panie. Została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedną z głównych chorób cywilizacyjnych. W samej Europie koszty ponoszone co roku z powodu skutków złamań będących wynikiem osteoporozy wyceniane są ponad 25 mld euro. W Polsce liczbę osób zagrożonych rozwojem tej choroby szacuje się na około 9 milionów. Większość z nich dowie się o tym, że są chorzy dopiero przy okazji złamania kości.
Podstawową przyczyną powstawania osteoporozy jest w większości przypadków zmiana jaka zachodzi w naszym organizmie wraz z wiekiem. Podobnie jak w przypadku innych tkanek, również tkanka kostna jest wytwarzana w coraz mniejszej ilości, a równocześnie postępuje jej niszczenie. Odpowiada za to zaburzenie równowagi pomiędzy osteoklastami (komórkami kościogubnymi, które mają zdolność rozpuszczania i resorpcji tkanki kostnej) i osteoblastami (komórkami kościotwórczymi). Zaburzenie tej równowago powoduje, że osteoklasty - pełniące w normalnych warunkach w organizmie bardzo pożyteczną rolę (niszcząc stare i uszkodzone komórki kości pomagają w odnawianiu się naszego szkieletu) - nie mają już równowago w postaci budujących kości osteoblastów, a więc niszczenie odbywa się szybciej niż wzrost.
Od 35 roku życia średnio co roku tracimy 1 procent masy kostnej. Jednak tempo osłabiania kości w wyniku ich demineralizacji może być znacznie większe. Wówczas rozwija się osteoporoza. Powodem tego procesu są zaburzenia w metabolizmie wapnia (spowodowane między innymi zmianami związanymi ze starzeniem) lub jego niedobór w diecie. To właśnie ten pierwiastek jest odpowiedzialny za prawidłową strukturę kości, gwarantującą ich wytrzymałość.Najczęściej występującą formą choroby jest osteoporoza pomenapauzalna - jej przyczyną jest zmniejszenie produkcji estrogenu i idące za nim zmiany dotyczące równowago osteoklastów i osteoblastów. To jeden z rodzajów osteoporozy pierwotnej, rozwijającej się w wyniku starzenia się organizmu. Osteoporoza wtóra powstaje jako skutek niektórych schorzeń.
Istnieje test, który ocenić ryzyko wystąpienia złamania osteoporotycznego u danej osoby w ciągu następnych 10 lat. Można na jego podstawie samodzielnie ocenić przynależność do grupy ryzyka osteoporozy. test nazywa się FRAX i jest dostępny bezpłatnie w Internecie, również w języku polskim.
Początkowa faza osteoporozy w większości przypadków przebiega bez żadnych widocznych objawów. Nawet jeśli pojawiają się jakieś dolegliwości, są one na tyle niespecyficzne dla tej choroby, że bywają diagnozowane jako zupełnie inne schorzenia. Dotyczy to na przykład bólu kręgosłupa. Niestety, często pierwszym objawem osteoporozy jest złamanie. Chorych dotyka najczęściej złamanie nadgarstka, kości udowej lub kręgów kręgosłupa, przy czym w przypadku tych ostatnich spora część złamań przebiega bez dużych dolegliwości, powodując jednak zmiany w postawie ('tzw. wdowi garb") i z czasem znacznie obniżając sprawność oraz komfort życia . W fazie choroby, w której dochodzi do złamań, kości są już odwapnione w znacznym stopniu. Dlatego tak ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych.
Podstawowym badaniem, które pozwala wykryć osteoporozę jest aktualnie densytometria (badanie densytometryczne, osteodensytometria) - badanie, które ocenia gęstość mineralną kości (BMD). Umożliwia ona precyzyjną ocenę masy kostnej (z dokładnością do 1 procenta) i jest używana zarówno do diagnozowania choroby, jak i do oceny jej przebiegu oraz skuteczności leków. Do badania używa się urządzenia o nazwie densytometr, które za pomocą promieniowania RTG bada jak dużo promieni przechodzi przez kości.
Badanie densytometrem powinnna przejść każda osoba, u której w rodzinie wystąpiła osteoporoza. Zaleca się jego wykonanie około 40. roku życia. Profilaktycznie powinny też wykonywać je kobiety po ukończeniu 50 lat i mężczyźni po ukończeniu 65 lat. Badanie w młodszym wieku zaleca się osobom, u których występują inne czynniki ryzyka takie jak: niedobór wapnia i/lub witaminy D w diecie, późna pierwsza miesiączka, krótkie odstępy między porodami lub liczne porody, siedzący tryb życia, wczesne wystąpienie menopauzy, niska masa ciała czy palenie papierosów. Lekarze zachęcają do przeprowadzenia densytometrii także pacjentów zagrożonych wtórną osteoporozą (chorych na niewydolność nerek lub wątroby, nadczynność tarczycy, przewlekłą chorobę wrzodową).
Przed badaniem należy poiedzieć lekarzowi o chorobach i przyjmowanych lekach, a także o tym kiedy były przeprowadzane badania z kontrastem. Badanie densytometryczne nie wymaga specjalnego przygtowania.
Leczenie osteoporozy ma na celu zarówno zapobieganie złamaniom, jak i poprawę ogólnego stanu kości. Stosowane przede wszystkim hamują rozwój komórek odpowiedzialnych za niszczenie kości (estrogeny, kalcytonine, raloksifen i bifosofniany), rzadziej zaś współpracują z organizmem przy ich odbudowie (preparaty wapnia i witaminy D, fluorki i parahormon (PTH)).
W Polsce obecnie w leczeniu osteoporozy najczęściej stosuje się generyczne bisfosfoniany, które działają zmniejszając kościogubienie. Od kilku lat stosuje się także lek biologiczny, który powoduje wzrost gęstości mineralnej kości (BMD). Lek jest refundowany kobietom powyżej 60. roku życia, cierpiącym na osteoporozę pomenopauzalną.
Bardzo istotna jest także zmiana diety oraz rehabilitacja ruchowa, dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Kluczowym czynnikiem powodzenia terapii jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich. Niestety efekty leczenia nie przychodzą szybko - korzystne zmiany mogą nastąpić dopiero po kilku meisiącach.
W przypadku osteoporozy odpowiednio wcześnie wdrożone działania profilaktyczne mogą przynieść bardzo wiele korzyści, przy niezbyt dużym wysiłku. Co zatem można zrobić, by ograniczyć ryzyko występowania osteoporozy?.
Profilaktyka jest bardzo istotna szczególnie u osób, u których występują czynniki ryzyka osteoporozy. Prawidłowa dieta i zwiększenie aktywności fizycznej może znacząco zmniejszyć niebezpieczeństwo zachorowania.
20 października przypada Światowy Dzień Osteoporozy (WOD). Po raz pierwszy został zorganizowany w 1996 roku przez brytyjskie National Osteoporosis Society przy wsparciu Komisji Europejskiej. W ramach jego obchodów odbywa się szeroko zakrojona kampania promocyjna, mająca na celu podkreślenie szczególnego znaczenia prewencji tej choroby. Od roku 1999 obchody WOD opatrzone są tematem wiodącym, wskazującym na różne aspekty profilaktyki osteoporozy.
24 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Chorych na Osteoporozę. Został on ustanowiony w związku z rosnącą liczbą osób cierpiących na tę chorobę. Jednym z głównych założeń jest ukazanie jak wyglądają objawy oraz leczenie osteoporozy. Ten dzień jest dobrą okazją, aby zwrócić uwagę społeczeństwa na zagrożenie tą chorobą.
Eksperci w leczeniu osteoporozy szczególnie ostrzegają, że złamania biodra lub kręgosłupa mogą oznaczać wyższe ryzyko kolejnych złamań kości. Okazuje się jednak, że złamania ręki, nadgarstka, nogi i innych części ciała również powinny wywołać alarm. więcej »
Rak piersi – poziom hormonów pozwala ocenić skuteczność profilaktyki
Słodzone napoje pite codziennie to wyższe ryzyko chorób wątroby u kobiet
Ten mało słodki napój mimo swojej gęstości jest niezwykle orzeźwiający, a dodatek imbiru nadaje mu egzotycznego posmaku. Banan i jogurt czynią koktail także bogatym źródłem wapnia. więcej »
Smaczny, zdrowy i niskokaloryczny. Dodatek cynamonu sprawia, że chleb ma "piernikowy" aromat i idealnie nadaje się na śniadanie. więcej »